Συνέντευξη στην ιστοσελίδα «Ημεροδρόμος» παραχώρησε η Καλίντα Ποπάλ, ιδρύτρια της οργάνωσης «Girl Power Global». Το Strong Me έχει την χαρά να συνεργάζεται με την οργάνωση «Girl Power Greece» στο πλαίσιο της καμπάνιας «Γκολ στον σεξισμό», καθώς ενστερνιζόμαστε το όραμα της Καλίντα για έμφυλη ισότητα, ελευθερία και ενδυνάμωση μέσα από τον αθλητισμό.
Αναλυτικά η συνέντευξη:
Η Καλίντα Ποπάλ είναι πολλά πράγματα. Είναι επαγγελματίας παίκτρια ποδοσφαίρου, είναι ιδρύτρια της οργάνωσης «Girl Power Global», είναι πτυχιούχος είναι μάχιμη ακτιβίστρια των γυναικείων δικαιωμάτων, είναι Αφγανή, είναι προσφύγισσα, είναι γυναίκα από μία χώρα που ο σκοταδισμός έχει καλύψει ξανά τα πάντα. Ένα πράγμα δεν υπήρξε ποτέ: δειλή. Η 36χρονη Καλίντα έχει λάβει άσυλο στη Δανία και χρησιμοποιεί αυτό που ξέρει και αγαπάει περισσότερο από ολα – το ποδόσφαιρο – για να εμπνεύσει και να ενδυναμώσει γυναίκες και μειονότητες στο Αφγανιστάν και όλο τον κόσμο. Το ποδόσφαιρο ήταν και είναι το πιο δημοφιλές άθλημα στην πατρίδα της και φυσικά, παραμένει ένας από τους πλέον ανδροκρατούμενους χώρους. Χωρίς να φοβηθεί ή να το πολυσκεφτεί, η Καλίντα αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τη δύναμη που παρέχει η δημοφιλία του αθλήματος για να περάσει το μήνυμα της έμφυλης ισότητας με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις ζωές και το μέλλον των κοριτσιών και των γυναικών στο Αφγανιστάν.
Μιλώντας στον «Ημεροδρόμο», η Καλίντα αφηγείται τους σημαντικότερους σταθμούς στο ταξίδι της, εκφράζει τον φόβο της για το Αφγανιστάν αφότου ανακατέλαβαν τον έλεγχο οι Ταλιμπάν και εξηγεί πώς ένα άθλημα μπορεί να γίνει η γέφυρα που θα περάσει ένα νεαρό κορίτσι από τον φόβο στην ελευθερία και από την υποταγή στη διεκδίκηση.
Πώς βρέθηκες από την Καμπούλ στη Δανία;
Ήμουν αρχηγός της γυναικείας ομάδας ποδοσφαίρου του Αφγανιστάν και επικεφαλής της ομοσπονδίας γυναικείου ποδοσφαίρου της χώρας. Προπονούσα, επίσης, τις ομάδες των κοριτσιών κάτων των 15 και κάτων των 17 ετών. Ήμουν ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα και γυναικεία δικαιώματα στη χώρα μου και χρησιμοποιούσα τον αθλητισμό για να περάσω αντίστοιχα μηνύματα. Μιλούσα για την ανάγκη συμπερίληψης των γυναικών και για το πώς η διαφθορά της αφγανικής κυβέρνησης επηρέαζε την έμφυλη ισότητα. Έγινα στόχος και αυτοεξορίστηκα. Εγκατέλειψα την χώρα μου και περνούσα για μήνες από χώρα σε χώρα ζώντας σε προσφυγικούς καταυλισμούς. Κάποιοι από τους διεθνείς χορηγούς της αφγανικής ομάδας ποδοσφαίρου έφεραν το θέμα μου στην αρμόδια διεθνή ομοσπονδία και κατάφερα να φτάσω μέχρι την Δανία, όπου έγινα δεκτή λαμβάνοντας προσφυγικό άσυλο. Στη Δανία συνεχίζω πλεόν το έργο μου μέσω της οργάνωσης «Girl Power». Στόχος είναι η εκπαίδευση των κοριτσιών και η ενδυνάμωση των μειονοτήτων – κυρίως των προσφύγων και των μεταναστών. Συνεχίζω να συνεργάζομαι με γυναίκες από την αφγανική ομοσπονδία όσο αυτό είναι εφικτό. Προσπαθώ μέσω του ποδοσφαίρου να ενισχύσω οποιονδήποτε άνθρωπο προσπαθεί να σταθεί απέναντι σε ό,τι καταπατά τα δικαιώματά του.
Γιατί διάλεξες το ποδόσφαιρο;
Αγαπάω το ποδόσφαιρο, ήταν αυτό που μου άρεσε από την παιδική μου ηλικία. Ίσως να έπαιξε και κάποιο ρόλο στο γεγονός ότι ανέπτυξα ακτιβιστική δράση σε πολύ νεαρή ηλικία. Δεν ήμουν καλά – καλά ούτε έφηβη όταν άρχισα να αναρωτιέμαι ποιος είναι ο σκοπός μου στη ζωή, γιατί ήρθα στον πλανήτη και τι έχω να προσφέρω. Τότε κατάλαβα πως το πάθος μου είναι το ποδόσφαιρο και αυτό που μπορώ να κάνω είναι να υψώνω τη φωνή μου μέσα από αυτό. Κατάλαβα πως είχα τη δύναμη και το κουράγιο. Δεν φοβόμουν να κάνω ερωτήσεις. Κι έτσι άρχισα να αναρωτιέμαι πώς μπορώ να αξιοποιήσω το ποδόσφαιρο για το γενικότερο καλό. Το ποδόσφαιρο είναι το πιο δημοφιλές άθλημα στο Αφγανιστάν. Δυστυχώς, με την επαναφορά των Ταλιμπάν στην εξουσία, οι γυναίκες δεν μπορούν πια να παίζουν ποδόσφαιρο. Είναι αντίθετοι στην κοινωνική συμπερίληψη των γυναικών. Τους απαγορεύουν να πηγαίνουν σχολείο, να σπουδάζουν στο πανεπιστήμιο, να συμμετέχουν στην κοινωνική ή την αθλητική ζωή. Αυτή είναι η τιμωρία τους ακριβώς επειδή είναι κορίτσια ή γυναίκες. Όταν το 2011 εγκατέλειψα τη χώρα μου για δεύτερη φορά, ήμουν κι εγώ φοιτήτρια.
Εξαναγκάστηκες να εγκαταλείψεις την πατρίδα σου λόγω των Ταλιμπάν δύο φορές…
Σωστά! Την πρώτη φορά ήμουν εννέα ετών, πήγαινα στην δεύτερη τάξη του δημοτικού. Οι Ταλιμπάν πήραν τον έλεγχο της χώρας και ανακοίνωσαν πως απαγορεύεται η πρόσβαση των κοριτσιών στην εκπαίδευση. Οι γονείς μου εργάζονταν στο δημόσιο και έχασαν τις δουλειές τους. Βρισκόμασταν στο στόχαστρο. Αναγκαστήκαμε να αυτοεξοριστούμε. Ζούσαμε ως πρόσφυγες στο Πακιστάν για περίπου εννέα χρόνια, μέσα σε προσφυγικούς καταυλισμούς. Όταν η διεθνής συμμαχία έδιωξε τους Ταλιμπάν από την εξουσία και σχηματίστηκε μία σχετικά οργανωμένη κυβέρνηση, επιστρέψαμε. Επιστρέψαμε στα σχολεία, στα πανεπιστήμια. Εγώ μπορούσα να παίζω ξανά ποδόσφαιρο και τότε ήταν που άρχισα να χρησιμοποιώ το άθλημα ως εργαλείο για τη συμπερίληψη των γυναικών. Κάναμε, μάλιστα, και μία καμπάνια για να ενημερώσουμε όλο και περισσότερα κορίτσια για να συμμετάσχουν σε αυτή την προσπάθεια. Συμμετείχε και η μητέρα μου, η οποία ήταν μία υπέροχη καθηγήτρια φυσικής αγωγής και έπαιζε επίσης ποδόσφαιρο. Θέλαμε να γράψουμε ιστορία και αυτό κάναμε. Ξεκινήσαμε το 2002 και μέχρι το 2007 είχε δημιουργηθεί για πρώτη φορά εθνική ομάδα γυναικείου ποδοσφαίρου στο Αφγανιστάν! Έτσι ξεκίνησαν όλα. Από εκείνο το σημείο γεννήθηκε και το ακτιβιστικό κίνημα για τα γυναικεία δικαιώματα. Θέλαμε να αλλάξουμε την νοοτροπία που υπήρχε.
Θέλαμε να χρησιμοποιήσουμε το ποδόσφαιρο για τη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για τις γυναίκες, για τη δημιουργία μίας νοοτροπίας όπου η συμπερίληψη των γυναικών είναι αποδεκτή. Θέλαμε να βγάλουμε τις γυναίκες «από την κουζίνα», αλλά και να αλλάξουμε την νοοτροπία ότι οι γυναίκες ανήκουν στην κουζίνα. Θέλαμε, επίσης, να αλλάξουμε την εικόνα που είχε ο κόσμος για τις γυναίκες στο Αφγανιστάν: ότι φοράμε δηλαδή όλες μπούργκα και μας δέρνουν οι άντρες μας. Θέλαμε να δημιουργήσουμε την εικόνα δυνατών κοριτσιών και γυναικών που κατεβαίνουν στο γήπεδο και εκπροσωπούν τη χώρα τους. Αυτό προσπαθήσαμε να κάνουμε και σε ένα βαθμό το πετύχαμε. Θέλαμε να αλλάξουμε τα πρότυπα για τα νεότερα κορίτσια και το καταφέραμε. Όλο και περισσότερα κορίτσια γράφονταν σε ομάδες ποδοσφαίρου και κατάφερναν να πάρουν υποτροφίες ή μεταγραφές σε καλύτερα σχολεία μέσω των αθλητικών τους επιδόσεων. Μέσω του ποδοσφαίρου, απέκτησαν αυτοπεποίθηση. Σώθηκαν από τους γάμους ανηλίκων. Γιατί όταν αποκτάς αυτοπεποίθηση, μπορείς να υπερασπιστείς καλύτερα τον εαυτό σου, να παλέψεις για το δίκιο σου. Ποτέ δεν παίζαμε ποδόσφαιρο για αν παίξουμε ποδόσφαιρο. Για να αναπτύξουμε τεχνικές ή να κερδίσουμε κύπελλα. Παίζαμε ποδόσφαιρο για να ακουστεί η φωνή μας. Για να έχουμε εκπροσώπηση. Για να βρούμε το δίκιο μας. Για να αποτελέσουμε την νέα εικόνα, το νέο υπόδειγμα για το Αφγανιστάν.
Κι έτσι εγκατέλειψες το Αφγανιστάν για δεύτερη φορά…
Ήμουν 22 χρονών και δεχόμουν απειλές για τη ζωή μου από ανθρώπους που ήταν αντίθετοι με όσα πρεσβεύω. Ήμουν πλέον επικεφαλής του προγράμματος για το γυναικείο ποδόσφαιρο στη χώρα, είχα αποκτήσει σχετική αναγνωρισιμότητα και καταφερόμουν συνεχώς εναντίον του συστήματος. Δεν δεχόμουν απειλές μονό από Ταλιμπάν. Δεχόμουν απειλές από ισχυρούς άνδρες της κυβέρνησης εντός της αθλητικής βιομηχανίας, με κοστούμια και γραβάτες. Φορούσαν διαφορετική «στολή» από τους Ταλιμπάν, αλλά η νοοτροπία ήταν η ίδια. Όταν άρχισα να δέχομαι σωματικές επιθέσεις, αποφάσισα να φύγω.
Ήσουν μόνη σε αυτό το ταξίδι;
Ναι, ήμουν μόνη. Πέρασα κρυφά στην Ινδία και μετά άλλαζα συνεχώς χώρα μέχρι που έφτασα στη Νορβηγία και περίμενα να εγκριθεί το αίτημά μου για προσφυγικό άσυλο στη Δανία. Ήμουν μόνη, απελπισμένη και ένιωθα πως έχανα την ταυτότητά μου, πως ήμουν ένα τίποτα. Η οικογένειά μου βρισκόταν στο Αφγανιστάν, όμως τώρα τους έχω όλους κοντά μου εδώ στη Δανία. Είμαι τυχερή γιατί ζω σε μία οικογένεια που το φύλο δεν καθόριζε ποτέ τις σχέσεις μας. Η μητέρα μου είναι πολύ δυναμική και εγώ έπαιζα από πολύ μικρή ποδόσφαιρο με τους αδερφούς μου. Δεν μου το απαγόρευσαν ποτέ.
Θέλεις να επιστρέψεις κάποια στιγμή στο Αφγανιστάν;
Και βέβαια θα το ήθελα! Είναι η πατρίδα μου. Επειδή, όμως έχω ζήσει την μισή μου ζωή ως προσφύγισσα θεωρώ τον εαυτό μου πολίτη του κόσμου. Νιώθω σπίτι μου τους ανθρώπους, όχι τις πόλεις.
Θεωρείς αναστρέψιμη την τρέχουσα κατάσταση στη χώρα;
Πιστεύω πολύ στη δυναμική των νέων ανθρώπων και ιδίως των γυναικών. Βλέπω τις γυναίκες να διαδηλώνουν και να υψώνουν τη φωνή τους διεκδικώντας τα ανθρώπινα δικαιώματά τους και αυτό είναι φανταστικό. Βλέπω και γυναίκες εκτός Αφγανιστάν να διαδηλώνουν, να γράφουν, να μιλάνε για τα προβλήματα των γυναικών στο Αφγανιστάν. Έχει μεγάλη σημασία να ασκήσουμε πίεση. Οι Ταλιμπάν εξαρτώνται από τα χρήματα που έρχονται από τις ΗΠΑ και γι’ αυτό απαιτούμε από την αμερικανική κυβέρνηση να αρχίσει να διαπραγματεύεται τα γυναικεία δικαιώματα. Δεν μπορεί απλά να στηρίζεις και να χρηματοδοτείς τους Ταλιμπάν χωρίς να βάζεις όρους. Όταν έχεις λεφτά, έχεις και τη δύναμη να βάζεις όρους. Από την στιγμή, λοιπόν, που οι Ταλιμπάν εξαρτώνται από τα χρήματά σου, μπορείς να ασκήσεις πίεση και να πεις ότι οι γυναίκες πρέπει να μπορούν να εργάζονται ή να σπουδάζουν. Και δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ. Η Κίνα και το Κατάρ είναι μερικές από τις χώρες που χρηματοδοτούν τους Ταλιμπάν.
Παρακολούθησες το Παγκόσμιο Κύπελλο στο Κατάρ;
Όχι, το μίσησα. Είναι ενδεικτικό του πώς αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι τα δικαιώματα. Όταν απαγορεύτηκε το αλκοόλ, όλοι έλεγαν «ήρθε η ώρα να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας». Ποιος, όμως, υπερασπίστηκε τα δικαιώματα των γυναικών, των ομοφυλόφιλων, των μεταναστών, των προσφύγων ή των εργατών στο Κατάρ; Λυπάμαι που η FIFA και η Δύση τα αγνόησαν όλα αυτά.
Πώς προσπαθείς να αλλάξεις τα πράγματα μέσα από το Girl Power;
Είναι μία παγκόσμια πρωτοβουλία, μια ακτιβιστική οργάνωση με έδρα τη Δανία. Εστιάζουμε σε μειονότητες και γυναίκες στην Ιορδανία, στην Τουρκία, στην Ελλάδα, στο Πακιστάν, στο Αφγανιστάν, στη Γερμανία και σε ένα σωρό άλλες χώρες. Παρέχουμε προγράμματα ενδυνάμωσης για νέες γυναίκες, ευκαιρίες εκπαίδευσης και προγράμματα καθοδήγησης σε άτομα που θέλουν να εξελιχθούν στον χώρο του αθλητισμού – και όχι μόνο. Παράλληλα, ενθαρρύνουμε και ενισχύουμε όλα τα άτομα που έρχονται σε εμάς προκειμένουν να ξεκινήσουν μία δική τους αντίστοιχη πρωτοβουλία και να διαδοθεί το μήνυμα της συμπερίληψης παντού. Παροτρύνουμε τους ανθρώπους να δουν τι προβλήματα υπάρχουν στην κοινότητά τους και να αναλάβουν πρωτοβουλίες. Συμμετέχουμε σε συνέδρια, πάνελ και ομιλίες και συναντάμε ανθρώπους με τους οποίους συζητάμε πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο. Δίνουμε μεγάλη βαρύτητα στην πληροφόρηση και την εκπροσώπηση. Δεν θέλω να πάω κάπου εγώ και να πω την ιστορία ενός πρόσφυγα. Θέλω να βοηθήσω αυτόν τον πρόσφυγα να έρθει στην εκδήλωση και να μιλήσει ο ίδιος. Έτσι χτίζονται τα πρότυπα και τα παραδείγματα προς μίμηση. Παράλληλα, κάνουμε μία σειρά από καμπάνιες και σχολικά προγράμματα για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με έμφαση στις γυναίκες και τις μειονότητες.
Στα δικά μου μάτια είσαι ανίκητη. Υπάρχει κάτι που να φοβάσαι;
Φοβάμαι μήπως μια μέρα δεν θα μπορώ να χρησιμοποιώ τη φωνή μου απέναντι στην αδικία και την ανισότητα. Φοβάμαι έναν κόσμο χωρίς γυναίκες.